مقدمه

امروزه مربيان براي اينكه بتوانند به نحو موثري تكنيك ها را بهبود ببخشند ، به درك عميقي از بيو مكانيك نياز دارند . بيومكانيك عبارت است از مبحث حركات انسان . با تشخيص موثرترين الگوي حركتي لازم براي توليد ضربه، مي توان بهره وري حركات بازيكن را تحليل نموده و تشخيص داد كه چگونه مي تواند بهتر عمل كند . درك درستي از بيو مكانيك شما را قادر مي سازد تا بتوانيد به سوالات زير پاسخ دهيد :

- بهترين الگوي تكنيكي كدام است ؟

بهترين الگوي تكنيك مي تواند اينگونه تعريف شود كه : تكنيكي كه بازيكن را قادر مي سازد بهترين بهره وري را از تركيب قدرت و كنترل هم در هنگام زدن ضربه و هم در تكنيك هاي حركتي بوجود آورد و در عين حال ريسك صدمه بدني را نيز به حداقل برساند، بهترين الگوي تكنيك است . در تشخيص اشكالات و تصحيح بازيكن يك درك خوب از بيومكانيك به مربيان كمك مي كند تا از ويژگي هاي فرعي ضربه صرف نظر كرده و به جاي توجه به شكل كار، به بهره وري ضربه توجه كند .

- اصول كلي بيومكانيك تنيس چيست ؟

- تعادل

- نيروي حركتي

- نيروي متضاد

- حركت خطي

- انرژي الاستيك

- زنجيره هماهنگي

2- تعادل

تعادل عبارت است از قابليت حفظ موقعيت بدون تغيير، چه از لحاظ ايستايي و چه از لحاظ حركتي . از آنجا كه تنيس يك ورزش همراه با حركات مداوم است، به تعادل ديناميك نياز دارد . لازم است مربي رعايت خط محور عمودي را از سوي بازيكن مشاهده كند . اين امر وي را قادر خواهد ساخت كه نيروي خطي و زاويه اي را منتقل نمايد . مثلا" وقتي يك بازيكن عالي در موقعيت دشواري قرار مي گيرد، باز هم مي تواند سر و بالاتنه خود را به جهت نواختن يك ضربه موثر، با ثبات نگه دارد .

3- انرژي حركتي

قانون حركت مي گويد يك جسم در ثبات يا حركت باقي مي ماند مگر اينكه تحت تاثير يك نيروي بيروني قرار گيرد . يعني مقاومت جسم در مقابل به حركت درآمدن يا از حركت ايستادن . مثلا" يك بازيكن تنيس چگونه از يك موقعيت ايستاده در يك نقطه به سـرعت حركــت مي كند، حركت را كند مي كند يا سريعا" جهت خود را تعويض مي نمايد .وقتي بازيكن در حالت آماده قرار دارد، بدن و راكتش بي حركتند يعني مقداري انرژي در خود ذخيره دارند تا بتواند بر مقاومت در مقابل حركت فائق آيند . با استفاده از نيروي جاذبه و توليد نيروي وارد شده به زمين، ماهيچه ها با منقبض شدن به حركت در مي آيند . وقتي با دستي كه كاملا" دراز نشده، ضربه مي زنيم، در مقايسه با ضربه اي كه با دست كاملا" دراز شده مي زنيم، انرژي كمتري توليد مي شود . بنابراين مقاومت كمتري هم در مقابل چرخش كه بسرعت به سر راكت منتقل مي شود، وجود دارد .

4- نيروي متضاد و مقابل يكديگر

براي هر عملي يك عكس العمل در جهت معكوس و به همان ميزان، وجود دارد . ما با فشار دادن پا بر روي زمين شروع به حركت و ضربه زدن مي كنيم . زمين نيز همان نيرو را بر ما منعكس مي كند و همين نيرو و عكس العمل زمين است كه مبناي حركت انفجاري اوليه قرار مي گيرد. مثلا" وقتي آندره آقاسي اقدام به زدن سرويس مي كند، اول به روي زمين فشار مي آورد ( با زانوي خم شده ) و اين فشار نيروي لازم را براي زدن يك سرويس خوب و قوي در او ايجاد مي كند .

5- نيروي خطي يا لحظه اي

اين نيرويي است كه جسم در حال حركت ايجاد مي كند . در واقع معادل جرم حركتي هر جسم است . اين نيرو بر دو نوع است: خطي كه در راستاي يك خط راست قرار دارد و زاويه اي يا گردشي كه به آن چرخش نيز مي گويند . نيروي خطي، عبارت است از انتقال وزن بدن در مسير ارسال توپ و به جلو ( مثل بك هند بروگورا در تصوير ) . نيروي چرخشي از طريق چرخش بدن از روي كمر ايجاد مي شود ( مثل فورهند آغاسي در تصوير )

6- انرژي الاستيك

انرژي كه به دليل كشيده شدن ماهيچه ها در بدن بوجود مي آيد، انرژي الاستيك است . وقتي ماهيچه هاي كشيده مي شوند، انرژي در خود ذخيره مي كنند كه باعث ميشود درست مثل كش، كشيده شوند . مثل گام شكسته ادبرگ . بعد از زدن سرويس و در نزديكي تور، ادبرگ نيرويي در پاهايش ذخيره كرده است تا هنگامي كه مستقر شد بتواند يك گام انفجاري به سوي توپ بردارد . بازيكن هاي مدرن نيز براي زدن سرويس و ضربات زميني قبل از جمع شدن يا جمع كردن بدن ( كش آمدن ) از اين روش براي توليد بيشتر نيرو استفاده مي كنند .

7- زنجير هماهنگي

الف – مقدمه :

واژه هايي نظير زمان بندي و ريتم ( ضرب آهنگ ) مرتب از سوي مربيان مورد استفاده قرار مي گيرد ولي اين واژه ها به چه معنايي است و چگونه مي توان رعايت و نحوه استفاده از اين كيفيت ها را در مكانيك ضربه زدن، به بازيكن آموخت ؟ پاسخ در ايجاد هماهنگي ميان اعضاي بدن است . زنجير هماهنگي شامل بخش هايي از بدن است كه نظير زنجيري از بخش هاست كه در آن نيرو توليد شده توسط يك حلقه زنجير يا يك عضو بدن به ساير حلقه ها منتقل مي شود . هماهنگي يا زمانبندي مناسب اين حلقه ها باعث مي شود كه اين حلقه ها بتوانند نيرو را به نحو موثري منتقل كنند .