مقدمه

با توجه به نفوذ گسترده ي اينترنت در سطح جوامع شهري و در ميان خانواده هاي ايراني الگوهاي اخلاقي جديدي درحال شكل گرفتن است .امروزه سواد رايانه اي,دانش ديجيتالي ,وبه تبع آن كاربرد گستردة اينترنت ,به ويژه در دهة اخير,سبب شده خانواده هاو به طور كلي سياست گذاران جامعه با چالش هاي گوناگوني در زمينة گستردة رايانه ها در مدارس، خانه ها مواجه شوند.

نهادهاي آموزشي و تربيتي جامعه به ويژه" وزارت آموزش و پرورش " به لحاظ اهداف مصوب مسئوليت هاي سپرده شده ,بايد براي حفظ سلامت تربيتي واخلاق شهروندي جامعه ,به ويژه جوانان و نوجوانان ,در دنيايي به گستردگي اينترنت تدابير ويژه اي بينديشند و تا حد امكان به دانش آموزان بياموزند كه استفاده از اين شبكة عظيم جهاني نيازمند درك درستي از كاربري رايانه اي و اعمال كنترل صحيح و منطقي بر شبكه هاي اينترنتي است و اين موضوع هرگز به معني نفي اين فناوري و ناديده گرفتن ويژگي هاي منحصر به فرد آن نيست.

امروزه در بيشتر جوامع پرسش هاي فراواني دربارة رابطة ميان دنياي اينترنت و آموزش هاي رسمي و غير رسمي وجود دارد.مديران ,معلمان و والديني كه شرايط استفاده از رايانه و به تبع آن شبكة جهاني اينترنت را براي عزيزان خود فراهم كرده اند,هميشه از خود مي پرسند كه چگونه بايد از شگفتي هاي موجود در اينترنت بهره برد و با مفاسد موجود در شبكة جهاني اينترنت برخورد كرد؟

فرهنگ و اخلاق اينترنتي

پرسش هاي كه امروزه در جوامع غربي نيز مطرح مي شود و والديني كه نگران سلامتي رواني فرزندان خود هستند نيز به آنها معتقدند,اين است كه نبايد خلوص ذاتي كودكان دستخوش پليدي هايي شود كه هيچ كنترل و اراده اي براي مهار آنها ندارند.آنچه امروزه در اين مورد بيشتر نمود عيني دارد , سايت هاي غيراخلاقي و نيز سايت هايي هستند كه برنامه يشان مملوء از ضرب و شتم و خشونت است.

بررسي در اين موضوع به ويژه در فاصله سني كاربران جوان و نوجوان و تاثير متقابل آن ها بر هم تعمق بيشتري را مي طلبد.

چگونه مي توان جلو تبادل اطلاعات نادرست اينترنتي را گرفت؟

كدام ارگان يا سازماني در اين باره مسئوليت بيشتري را بر عهده دارد؟

چگونه مي توان قوانين ملي و داخلي كشور را به گونه اي تدوين كرد كه در حد مقدورات با پديده هاي زشتي كه در دنياي مجازي اينترنت به وجود آمده است, مقابله كنند؟در حالي كه صاحبان انواع سايت ها سعي دارند با جذاب تر كردن ديدني هاي سايت حتي با كمك تصاويرزشت و مستهجن به معرفي كالا و خدمات خود بپردازند.آنچه در اين ميان نابود مي شود,روح ظريف و دنياي جوانان و نوجوانان است كه در صورت عدم درك صحيح موقعيت فعلي به انحطاط فرهنگي جامعه منجر خواهد شد.يكي از نكات كاملا" قابل تعمق در سايت هاي اينترنتي اين است كه مقولة "جرم" منحصر به مكان خاصي نيست و ممكن است در هر گوشه اي از جهان اتفاق بيفتد و در اصطلاح مي گويند كه

"عمل مجرمانه" در محيطي مجازي آموزش داده مي شود و گاه در محيط هاي مجازي اتفاق مي افتد, اما عواقب آن در محيط هاي واقعي تجلي پيدا مي كند و به راحتي قابل مشاهده و سنجش است.

مهم ترين و بارزترين ويژگي هاي اينترنت در مقايسه با ساير رسانه ها دوطرفه بودن ارتباط است.در بيشتر رسانه ها "ارتباطي يك طرفه"وجود دارد,مانند تلويزيون , روزنامه ها ,ويدئو و اما در اينترنت ارتباطي دائمي و دوطرفه وجود دارد.در واقع اينترنت هم"فرستنده" است و هم "گيرنده" وبراي كاربران هميشه حالت تعامل به ويژه از طريق اتاق گفت وگو(1) وجود دارد.

امروزه استعمارگران توجه زيادي به نفوذ سايت هاي مخرب در ميان جوانان و نوجوانان دارند و مهم ترين هدفشان سوءاستفاده از نيازهاي جنسي و روحي جوانان است, زيرا آن ها تمايل زيادي به رفع نياز دروني خود دارند و واكنش هايي را كه بروز مي دهند, كمتر به ساختار روحي آنان در دوران طفوليت مرتبط است كه حاصل آن طبيعتا" جز بي بند و باري ,فساد و .. نيست.ولي روي ديگر سكه را نمي توان ناديده گرفت, يعني دنيايي از اطلاعات ,دانش,فناوري و از اين رو اين چراغ جادوئي (اينترنت)را بايد در اختيار گرفت واز زشتي هاي آن حذر كرد.

براي اين كه فناوري اطلاعات و ارتباطات(2) در سطح جامعه رشد معقولي داشته باشد,بايد بيش از هر چيز به فرهنگ آموزش وپرورش توجه كرد,زيرا فرهنگ كشور از طريق آموزش و پرورش آن شكوفا مي شود.بنابراين براي تربيت شهرونداني معتقد,توانمند و خلاق با توجه به رويكردهاي قدرتمند فناوري اطلاعات و ارتباطاتچاره اي جز برنامه ريزي آموزشي و درسي پويا براي تربيت عوامل توليد و كاربران قدرتمند فناوري آينده كه بتوانند زمينه هاي كار و اشتغال را توسعه دهند و توسعة پايدار را در سطح كشورهاي جهان ايجاد كنند,نيست.

منابع انساني پاية اصلي ثروت ملت ها را تشكيل مي دهند و سرمايه و منابع طبيعي عوامل تبعي در توليد به شمار مي آيند,در حالي كه افراد از "عوامل اصلي"توحيد هستند .بنابراين كشوري كه قادر نباشد مهارت ها و دانش وخود را در رشدوگسترش دهد و از آن در اقتصاد ملي به بهترين وجه استفاده كند,قادر نخواهد بود مشكل توسعه نيافتگي خود را حل كند.بديهي است اگر در اين گونه موارد تصميمي اساسي اتخاذ نشود ,با گسترش استفاده از كارت هاي اعتباري و ويژگي هاي عصر اطلاعات و ارتباطات و كاربردهاي الكترونيكي ,فاجعه بسيار گسترده تر خواهد بود.بنابراين پيش از اينكه اين آسيب مهيب اجتماعي را جرم بناميم بايد پرسش هايي را در ذهن خود مرور كنيم.

نقش رایانه

امروزه رايانه ها,وسيله اي آشنا در زندگي كودكان . نوجوانان هستنده طيف گسترده اي از ابزار يادگيري و سرگرمي را ارائه مي دهند.يافته هاي محققان نشان مي دهد كه رايانه در برنامه ي آموزشي مدارس,فوايد بسيار غني آموزشي و اجتماعي دارد.حتي كودكان سه ساله نيز به رايانه و كار با آن علاقه نشان مي دهند.كودكان پيش دبستاني ترجيح مي دهند رايانه را به صورت گروهي استفاده

كنند.اغلب گروه هاي چندنفره در اطراف دستگاه جمع مي شوند و دراين هنگام ,نسبت به زماني كه با قلم و كاغذ كار مي كنند,بيشتر با يكديگرهمكاري مي كنند و اين نظريه كه رايانه ها ,كودكان را به فعاليت هاي گروهي سوق نمي دهند,كاملا" بي اساس است.

اگر رايانه با برنامه ي آموزشي كودكان در مدارس, تركيب شود,سطح علمي ومهارت هاي يادگيري كودكان بالا مي رود.وقتي آنها به مدت چندماه و به طورمنظم از رايانه در برنامة درسي خود استفاده مي كنند,خواندن ,حل مسائل رياضي و منطق آنها پيشرفت مي كند و اين فوايد براي كودكان كوچك تر و دانش

آموزاني كه مشكلات يادگيري دارند,بيشتر است.البته رايانه ها نبايد جايگزين برنامه

هاي يادگيري و آموزشي در مدارس شوند,زيرا بسياري از مهارت ها مسل خواندن,نوشتن,هجي كلمات و .... تنها از اين طريق حاصل نمي شوند,بلكه در كنار

ساير برنامه ها عمل كنند.

برنامه نويسي رايانه اي نيز به آنها كمك مي كند,به بيشترين ميزان كنترل بر رايانه دست يابند,زيرا آنها بايد دستور كار رايانه را به آن بدهند.اين برنامه نويسي

منجر به پيشرفت كودكان در شكل دهي مفاهيم ,حل مسئله و خلاقيت مي شود.

رايانه هاي خانگي:

باوجود رايانه هاي خانگي و در كنار آن برنامه نويسي ، پردازش لغت ، حل مساله هاي ارائه شده در مدرسه ،كودكان فوائد اجتماعي و شناختي بيشتري از آنها كسب مي كنند. البته معمولا" چنين رايانه هايي در خانه هايي خريداري مي شوند كه ار لحاظ اقتصادي در وضعيت مناسبي هستند يا در خانه هايي كه بخاطر وجود پسرها و نه دختر ها، خريداري مي شود در نتيجه بعضي از محققين معتقدند كه رايانه ها نوعي شكاف شناختي بين خانواده اي سطوح مختلف اقتصادي _ اجتماعي و بين دختران و پسران به وجود مي آورد . بعلاوه كودكان و نوجوانان با استفاده از رايانه هاي خانگي وقت زيادي راصرف برنامه هاي سرگرمي به خصوص بازي هاي رايانه اي و يا اتصال به شبكه جهاني اينترنت و دوست يابي از طريق آن مي كنند. فعاليتهاي افراتي يارانه اي مانند تماشاي زياد از حد تلوزيون مي تواند اثرات زيان بخش شديدي به همراه داشته باشد.